Podróż do mopkowego lasu

Już osiemnaście lat zajmujemy się inwentaryzacją nietoperzy w parkach krajobrazowych Pomorza Gdańskiego. Co roku w lipcu Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra” w Gdańsku organizuje w tym celu obóz naukowo-szkoleniowy, podczas którego możemy nie tylko eksplorować tereny niezbadane wcześniej pod kątem składu gatunkowego nietoperzy, ale również przeszkolić nowych, żądnych wiedzy adeptów nauk nietoperzowych. Co dwa lata obóz taki przenoszony jest do innego parku krajobrazowego, a wyniki badań – stopniowo publikowane w specjalistycznych czasopismach.

Mroczek pozłocisty - najciekawszy spośród gatunków nietoperzy stwierdzonych na Wysoczyźnie Elbląskiej
Fot. Mateusz Ciechanowski

W roku 2011 wybór padł na Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej, który słynie ze starych lasów bukowych. Są one pełne dziuplastych drzew, zaś w rezerwatach również martwego drewna. Lasy te są domem wielu rzadkich, ściśle chronionych gatunków zwierząt: niewielkiego nocnego gryzonia – popielicy, przypominającego wielkooką, szarą wiewiórkę, a także ptaków – dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła średniego czy siniaka. Głębokie jary o stromych zboczach i z szumiącymi w dole wartkimi, kamienistymi potokami, przywodzą miejscami na myśl Puszczę Karpacką. Ostępy te pozostawały jednak nietknięte stopą chiropterologa, ani tym bardziej nigdzie nie rozpinał on sieci do odłowu skrzydlatych ssaków.

Rozłożywszy się obozem w gościnie leśniczówki w Kadynach, niebawem przekonaliśmy się, że Wysoczyzna na pewno nie będzie nietoperzowym rozczarowaniem. Na pięciu stanowiskach (spośród dziewięciu odwiedzonych) odławialiśmy budzące sympatię mopki o płaskim pyszczku i czarnym futerku. Ten objęty zapisami unijnej Dyrektywy Siedliskowej gatunek jest bardzo rzadki na Pomorzu Gdańskim, zaś w samym Trójmieście i najbliższych mu parkach krajobrazowych nigdy nie był notowany. Co więcej, odławiane przez nas osobniki niemal zawsze okazywały się karmiącymi samicami lub młodymi, co sugeruje, że stare bukowe lasy Wysoczyzny są ważną ostoją rozrodu tego osobliwego gatunku, kryjącego się pod odstającą korą starych drzew. Jednak najciekawszy okazał się inny nietoperz – młoda samica mroczka pozłocistego. To prawdziwy twardziel wśród nietoperzy, żyjący nawet za Kołem Podbiegunowym i latający podczas dnia polarnego. W południowej i zachodniej Europie jest jednak dla niego za ciepło, a nawet w Polsce występuje on najczęściej w górach i wschodniej części kraju, gdzie docierają wpływy surowego, kontynentalnego klimatu syberyjskich równin. W okolicach Gdańska stwierdziliśmy go wcześniej tylko raz, kiedy dzieci uczestniczące w nadmorskich koloniach znalazły w ogródku zabłąkaną samicę tego gatunku. Rozród mroczka pozłocistego, o którym świadczy odłowiona w tym roku młoda samica, potwierdziliśmy w naszym regionie po raz pierwszy. Pod koniec obozu lista nietoperzy osiągnęła 10 gatunków, śmiało możemy więc myśleć o dalszej eksploracji Wysoczyzny w przyszłym roku.

Mateusz Ciechanowski
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Akademickie Koło Chiropterologiczne PTOP „Salamandra” w Gdańsku

Obóz chiropterologiczny w 2011 roku odbył się dzięki gościnie Nadleśnictwa Elbląg i pomocy organizacyjnej Dyrekcji Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.