Motyl śródleśnych dróg

Przebywając w ostatnich latach w Beskidzie Niskim polowałem z aparatem fotograficznym na różne owady. Wśród moich trofeów znalazł się piękny motyl - pokłonnik osinowiec (Limenitis populi). Udało mi się go sfotografować pewnego czerwcowego dnia, gdy przysiadał na drodze, którą biegła trasa mojej wędrówki.

Pokłonnik osinowiec siedzący na drodze w Beskidzie Niskim
Fot. Jakub Michalcewicz

Nie sposób nie zwrócić uwagi na tego dużego motyla należącego do rodziny rusałkowatych (Nymphalidae), bowiem rozpiętość jego skrzydeł może sięgać ośmiu centymetrów. Oba skrzydła są na wierzchu czarne z białą przepaską. W środkowej komórce przedniego skrzydła widnieje podłużna biała plamka, a przy jego wierzchołku znajdują się trzy mniejsze. Na tylnym skrzydle w zewnętrznej części biegnie rząd półksiężycowatych plamek o kolorze pomarańczowym, a po ich zewnętrznej stronie leżą dwie niebieskawe linie. Na spodniej stronie skrzydeł, na pomarańczowym tle, które w tylnej części przedniego skrzydła przechodzi w dużą czarną plamę, znajduje się biała przepaska i białe plamki. Obwódka obu par skrzydeł jest niebieskozielona i przedzielona ciemną linią.

Rozmieszczenie tego gatunku sięga od Francji poprzez strefę klimatu umiarkowanego Eurazji aż po Japonię. Nie występuje on na Wyspach Brytyjskich i w basenie Morza Śródziemnego, a na północ dochodzi do środkowej Skandynawii. W naszym kraju spotykany jest na całym obszarze, ale zwykle nielicznie.

Pokłonnik osinowiec żyje w lasach liściastych i mieszanych na niżu i w górach. Spotyka się go przeważnie pojedynczo, wzdłuż leśnych dróg, na skrajach lasów i zrębach, od czerwca do lipca (w ciągu roku występuje tylko jedno pokolenie). Spore rozmiary motyla sprawiają, że można go łatwo zauważyć, np. gdy krąży nad drzewami. Podobnie jak mieniaki (Apatura sp.) siada też na wilgotnych drogach leśnych. Odżywia się najczęściej płynami z odchodów zwierząt i sfermentowanym sokiem wyciekającym ze zranionych drzew. Nazwa gatunku podpowiada nam, że ma on związek z topolą osiką (Populus tremula). Istotnie, drzewo to jest główną rośliną pokarmową gąsienicy motyla, która żywi się jego liśćmi, żerując od lata do wczesnej wiosny następnego roku. Zimę gąsienica spędza w specjalnym hibernakulum, wykonanym ze zwiniętego i spojonego przędzą fragmentu liścia.

Limenitis populi nie jest w Polsce gatunkiem zagrożonym. Ustępowanie go z niektórych terenów można wiązać z wycinaniem osiki w ramach gospodarki leśnej. Dla ochrony motyla konieczne jest więc zwiększanie różnorodności gatunkowej drzew liściastych w lasach, szczególnie poprzez wprowadzanie osiki. Pokłonnik osinowiec znajduje się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.

Jakub Michalcewicz
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Katedra Entomologii Leśnej
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie