Prawo (nie)doskonałe

Kolejne zmiany w Ustawie o ochronie przyrody

1 października 2001 r. weszła w życie „Ustawa o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw”. Wprowadziła ona wiele bardzo istotnych zmian do naszego prawa. W pierwszej kolejności chciałbym jednak zwrócić uwagę na dokonaną przez nią nowelizację radykalnie przebudowanej pół roku wcześniej Ustawy o ochronie przyrody.

„Skoczyć, czy jeszcze nie jest tak źle?”
Fot. Marcin Socha

Podstawową zmianą jest przeniesienie do Ustawy o ochronie przyrody całej dużej grupy przepisów związanych z ochroną walorów krajobrazowych, terenów zieleni, drzew i krzewów. Do tej pory były one uwzględnione (w znacząco innej formie) w Ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska. Spośród nowych unormowań radzimy zwrócić uwagę na zapis zabraniający wznoszenia w pobliżu morza, jezior i innych zbiorników wodnych, rzek i kanałów, krajobrazowych punktów widokowych lub na terenach o szczególnych walorach krajobrazowych, obiektów budowlanych naruszających walory krajobrazowe, uniemożliwiających do nich dostęp albo uniemożliwiających lub utrudniających zwierzętom dziko żyjącym dostęp do wód. Istotne jest także nałożenie na rady gmin obowiązku zapewnienia, aby znajdujące się w miastach i wsiach tereny zieleni łączyły się („w miarę możliwości”) z terenami zalesionymi.

Inna zmiana uściśla, że do zniesienia parku krajobrazowego lub ograniczenia jego obszaru może dojść tylko w przypadku utraty wartości, dla których ochrony park został utworzony. Niestety, nie przewiduje się opiniowania decyzji w tej sprawie przez zainteresowane organizacje społeczne. Nowelizacja wprowadza także parę kolejnych złagodzeń w stosunku do ochrony walorów parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. W ślad za zmianami w całym prawie związanym z ochroną środowiska, zniesiono instytucję „biegłych w zakresie ochrony przyrody”. Od tego czasu każdy, niezależnie od wykształcenia i posiadanej wiedzy, może sporządzać opinie i ekspertyzy dotyczące przyrody i jej ochrony.

Istotną zmianą jest wprowadzenie zasady, że ustalenia zawarte w aktach powołujących obszary chronionego krajobrazu, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne i pomniki przyrody, a także wprowadzających ochronę gatunkową roślin i zwierząt, są wiążące dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Omawiana nowelizacja nie była opiniowana przez organizacje ekologiczne (w każdym razie PTOP „Salamandra” nic o tym nie wie). Ustawa o ochronie przyrody w obecnym kształcie jest bardzo niedoskonała - zarówno pod kątem prawnym, jak i ze względu na potrzeby praktycznej ochrony przyrody. Obecnie zgodni są już co do tego wszyscy - i przyrodnicy, i Ministerstwo Środowiska. Należy się więc spodziewać, że wkrótce akt ten znów będzie nowelizowany.

Andrzej Kepel