Wiemy więcej o trendach liczebności ptaków w Polsce

Czasy, w których przyszło nam żyć, są niewątpliwie okresem przyspieszonego spadku różnorodności biologicznej. Tempo wymierania gatunków jest obecnie kilkadziesiąt razy szybsze od przeciętnej wartości obserwowanej w długich okresach historii Ziemi. W tym kontekście ważne jest gromadzenie informacji o stanie ekosystemów i ocena wskaźników bioróżnorodności. Ptaki są jedną z grup zwierząt, które dobrze nadają się do oceny stanu środowiska. Zmiany ich liczebności mogą być traktowane jako element systemu „wczesnego ostrzegania” przed negatywnymi zmianami w środowisku.

W maju tego roku ukazała się ważna pozycja podsumowująca wyniki szesnastoletniego monitoringu populacji ptaków w Polsce. Przedstawione w niej dane zostały zebrane w ramach programu Monitoring Ptaków Polski realizowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i obejmującego 25 programów jednostkowych poświęconych konkretnym gatunkom i grupom ptaków. Książkę przygotował zespół autorów, a całość prac koordynowało Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Swój udział w powstaniu książki miała też „Salamandra”, która od kilku lat koordynuje program poświęcony migrującym przez Polskę gęsiom.

Podstawową częścią książki są opisy, mapy i wykresy przedstawiające trendy liczebności 194 gatunków ptaków, zarówno lęgowych, przelotnych, jak i zimujących. Zebrane dane pozwoliły ocenić, że aż 39 gatunków lęgowych zmniejsza swoją liczebność, a dla 48 gatunków wykazano trend rosnący. W przypadku 26 gatunków nie udało się ustalić kierunku zmian liczebności. Stosując kryteria IUCN, wskazano aż 11 gatunków lęgowych, których szybkie tempo spadku liczebności pozwala zakwalifikować ich krajowe populacje jako zagrożone wymarciem. Okazuje się także, że najszybciej giną ptaki związane z krajobrazem rolniczym oraz mokradłami. Ich wskaźniki liczebności w ciągu trwania programu zmniejszyły się o około jedną piątą. Jest to efekt niekorzystnych zmian w tych środowiskach, w tym masowego stosowania środków chemicznych w rolnictwie, upraszczania krajobrazu (np. likwidacja miedz, zasypywanie oczek śródpolnych, wycinanie zadrzewień i zakrzewień) oraz osuszania terenów podmokłych i regulacji rzek.

Przemysław Wylegała
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.